Daha Qarabağ problemi yoxdur, yoxdur işğal edilmiş torpaqlarımız, yoxdur Azərbaycana və onun dövlət rəhbərliyinə şər-böhtan atmaq üçün istifadə edilən saxta faktlar və arqumentlər. Bunların yerini Azərbaycan xalqının, Azərbaycan ordusunun və Azərbaycan prezidentinin, Ali Baş Komandanının fədakarlığı sayəsində qazanılmış böyük zəfər, bu zəfərdən doğan sevinc nidaları tutub. Azərbaycan bu zəfərlə özünün böyüklüyünü təsdiq etdi. Çünki, torpaqlarımızı işğal edən Ermənistanla bərabər onun arxasında duran iri dövlətlərin birliyinə qarşı mübarizədə qalib gəldi. Bunu beynəlxalq aləmdə yüzlərlə ağıllı-başlı siyasətçi, siyasi və hərbi ekspertlər təsdiqləyib. Ancaq özünü hüquq mühafizəçisi və ya demokrat adlandıran, Azərbaycanın çörəyi ilə böyüyüb indi ona nankorluq edən bəzi şəxslər var ki, bu zəfər onun sevincini kədərə bürüyüb. Necə ki, Sevinc Osmanqızı adlı milli identifikasiyasını itirmiş birisi özünün “yutube” kanalında, yumşaq desək, çərənləməkdə davam edir. Amma yox, tamaşaçıların saqqızını oğurlamaq üçün onun ağlar səslə bildirdiyi tartan-partan arasında bəzi real notlar da yer alıb. Bu xanım öz verilişində deyir ki, özünü radikal, yəni tünd müxalifət adlandıran dəstənin (şaykanın) baş personajı Əli Kərimli onun adından böyük bir saxtakarlıq edərək hansısa yalanın yazıldığı kağıza “Sevinc Osmanqızı” imzasını qoyub. Bu məsələdə iki məqam var: birincisi, bu adamlar yalan və fırıldaqla nəfəs alırlar, saxta imzalar bunların fəaliyyətində qırmızı xətdir. İkincisi, deyir, “sirkə nə qədər tünd olsa, öz qabını çatladar”, Azərbaycanın zəfər dolu inkişaf xətti bunların arasına nifaq salıb.
Pis olan budur ki, Əli Kərimli saxtakarlığını ifşa edən Sevinc Osmanqızı yenə də baş verən olaydan dərs almayıb, çünki məsləkdaşını yamanlayıb qurtaran kimi özünün böhtançılıq şakəri baş qaldırıb və başlayıb Azərbaycan xalqının zəfər ruhunu böhtanla zəhərləməyə. Guya xalqımızın övladları əbəs yerə torpaqlarımızın azadlığı uğrunda canlarını fəda ediblər, guya bu qələbə yox, məğlubiyyətdir və s... Bu azmış kimi S.Osmanqızı “Azərbaycanın qədim əraziləri” ifadəsinə istehza da edir. Üzdəniraq azərbaycanlı xanımın çıxışı o zaman baş verir ki, sosial şəbəkələrdə, informasiya kanallarında Azərbaycanın qədim ərazisi olan Zəngəzura hücum edəcəyi ilə bağlı feyk xəbərlər dolaşır. Yəni, düşmənlərimiz qorxu içərisindədirlər, çünki gözəl bilirlər ki, Zəngəzur, eyni zamanda İrəvan Azərbaycanın qədim əraziləridir və bu torpaqların öz həqiqi sahibinə qaytarılması ilə tarixi ədalət nə vaxtsa bərpa oluna bilər. Bu ehtimalın qarşısını indidən almaq üçün müvafiq platforma yaradılmalıdır. Və sevinc osmanqızı kimi milli heysiyyətini itirmişlər bu işdə düşmən dəyirmanına su tökürlər. Başqa sözlə, xaricdəki erməni lobbisi və Azərbaycan əleyhinə işləyən siyasətçilər, ayrı-ayrı dövlətlər bu cür “azərbaycanlılardan” pul qarşılığında istifadə edirlər.
Müdriklərdən biri deyib: “Ağıllı adam o şəxsdir ki, kənardan özünə baxmağı bacarır”. Mükəmməl deyimdir. Özünü demokrat adlandıran Sevinc kimilərdə ağıl olsaydı özlərinə kənardan baxar və nə qədər miskin olduqlarını görərdilər. Amma fəaliyyətlərinə görə əldə etdikləri pullar onların gözünü örtüb və ümumiyyətlə, ətraflarını, Azərbaycanda gedən yüksəlişi görə bilmirlər və ya bunu sadəcə istəmirlər. Lakin onların zamana, cəmiyyətimizdə baş verən proseslərə təsir imkanları sıfırdır. Ona görə ki, qarşılarında Azərbaycan xalqı və onun dəstəklədiyi lider var. Bu birliyi sarsıda biləcək qüvvə isə yoxdur.

Novruz Novruzov

Azad Vətən Partiyası Siyasi Şurasının sədri

Müasir dövrdə Azərbaycan regional təhlükəsizlik sisteminin yeni doktrinasının reallaşdırılmasında və qlobal miqyasda geosiyasi qüvvələrin tarazlığı konsepsiyasının formalaşmasında vacib aktorlardan birinə çevrilib. Hazırkı dönəmdə Azərbaycan və Ermənistan arasında bağlanması aksioma olan sülh sazişi Cənubi Qafqazda inkişafın və sabitliyin yeni, daha güclü dalğası üçün güclü stimul ola bilər.
Azərbaycan nadir ölkələrdən biridir ki, eyni zamanda, həm İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının, həm də Avropa Şurasının üzvüdür. Prezident İlham Əliyev bu il mayın 25-də Moskvada Ali Avrasiya İqtisadi Şurasının geniş tərkibdə iclasındakı çıxışında deyib: “Azərbaycan Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat yollarının coğrafi kəsişməsində yerləşir. Ölkəmizin nəqliyyat-logistika infrastrukturu bütün istiqamətlərdə daşımaları həyata keçirməyə imkan verir. Azərbaycan Xəzərdə 50 gəmidən ibarət ən böyük ticarət donanmasına malikdir. On beş milyon ton yükün daşınmasına hesablanmış Ələt Dəniz Limanı yaxın vaxtlarda modernləşdiriləcək və yükaşırmaların həcmi 25 milyon tona çatacaq”.
Dünya xalqları arasında dialoqun genişləndirilməsinə, dünya mədəni irsinə verdiyi töhfələrə, təbii resurslardan birgə istifadəyə və sairəyə rəğmən təhlükəsizlik problemi də Azərbaycan üçün mühüm məsələdir. Yaradılmış nəqliyyat infrastrukturu imkan verir deyək ki, Azərbaycan böyük miqyasda bir nəqliyyat qovşağıdır. Bu qovşağa beynəlxalq avtomobil və dəmiryol şəbəkəsi, enerji daşıyıcıları şəbəkəsi (neft və qaz kəmərləri), su və hava nəqliyyatı daxildir. Bu qovşağın qorunması beynəlxalq qanunlarla yanaşı həm də hərbiləşdirilmiş mühafizə sistemi vasitəsilə qorunur. Neft- və qaz kəmərləri ilə öz məhsulunu daşıyan digər dövlətlər də həmin kəmərlərin təhlükəsizliyində maraqlıdır və bilavasitə bu işdə iştirak edir. Bunlar çox yaxşıdır və iqtisadi əlaqələrin təhlükəsizliyinə və qorunub saxlanmasına zəmanət verir. Belə olan halda milli təhlükəsizliyi yaddan çıxarmaq olarmı? Axı, bütün nəqliyyat dəhlizlərinin məsuliyyəti Azərbaycan üzərindədir. Əgər Azərbaycanın milli təhlükəsizliyi Ermənistan tərəfindən daim təhdid altında olacaqsa, onda hansı təhlükəsizlikdən danışmaq olar? Azərbaycanın milli təhlükəsizliyinin təhdidi əslində, nəqliyyat dəhlizlərinin də birbaşa təhdid edilməsi deməkdir.
Qloballaşma prosesinin gücləndiyi şəraitdə Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya regionunun Avropaya və ümumiyyətlə, Qərbə çıxışında Azərbaycan açar rolunda çıxış edir. Təsadüfi deyil ki, Bakı-Tiflis-Ceyhan neft boru kəməri, Bakı-Tiflis-Ərzrum qaz kəməri, Bakı-Tiflis-Qars dəmiryol xətti, TransAnadolu və bunun davamı olan TransAdriatik qaz kəmərləri şəbəkəsi məhz Türkiyədən keçməklə son istifadə nöqtələrinə çatır. Məsələ burasındadır ki, Orta Asiya türk dövlətlərindən və Rusiyadan, habelə Cənub-Şərqi Asiyadan Türkiyəyə və oradan da Avropaya doğru uzanan ən qısa ticarət və tranzit yolları da Azərbaycandan keçir.
Çindən başlayaraq Avropanın şimalında yerləşən Londona qədər gedən qədim İpək Yolunun üzərində yerləşmələri bu ölkələrin tarixən bir-birinə bağlı olduqlarını sübut edən faktordur. Bir vaxtlar ən gur yol olan bu istiqamət tarixin müəyyən məqamlarında xarici istilaçıların nəzarəti altında dağılsa da indi yenidən bərpa olunaraq işə salınıb. Yolun mərkəzi məntəqəsi Azərbaycandır. Ölkəmizin Avropa ilə Asiyanın qovuşuğunda, həm də türk dövlətlərinin mərkəzində yerləşməsi onun nəqliyyat əlaqələrinin yaradılmasında ən əhəmiyyətli rol almasını təmin edir. Məsələn, hazırda Qazaxıstan Avropaya satdığı nefti Azərbaycan üzərindən nəql edir. Orta Asiyadan Türkiyəyə göndərilən taxıl və digər kənd tyəsərrüfatı məhsulları da buradan keçir. Özbəkistanın və Türkmənistanın pambıq məhsulları yenə də Azərbaycan vasitəsilə Türkiyəyə və oradan Qərb ölkələrinə ixrac olunur. Azərbaycan Avrasiya İqtisadi İttifaqının üzvü olmasa da, prinsipcə təşkilata daxil olan ölkələrlə ikitərəfli və çoxtərəfli ciddi iqtisadi və siyasi əlaqələrə malikdir.
Qərbin enerji təhlükəsizliyinə mühüm töhfələr verən Azərbaycan-Türkiyə iş birliyinə Türkmənistandan neft və qazın, Özbəkistandan mavi yanacağın əlavə olunacağı tarixlər uzaqda deyil. Əvvəl-axır Transxəzər sualtı karbohidratlar dəhlizinin yaradılmasına start veriləcək. Bu layihə həyata keçiriləcəyi təqdirdə dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin enerji təhlükəsizliyində Türk Birliyi ölkələri sıx əməkdaşlıq çərçivəsində mühüm rol oynayacaqlar. Əfqanıstan, Pakistan və Hindistan da Azərbaycanın birləşdirici missiyasından yararlanmaq arzusundadırlar. Söhbət ölkəmizdən keçən və ölkəmizin yaxından iştirakı ilə yaradılan beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinə qoşulmaqdan gedir. Burada mərkəzi rol yenə də Azərbaycanın üzərinə düşəcək.
Dünya iqtisadiyyatının inkişafı zamanı onun məzmununda baş verən dəyişikliklər bu mürəkkəb sistemin ayrılmaz hissələri kimi çıxış edən ölkələrin iqtisadiyyatında müvafiq dəyişikliklərin aparılmasını şərtləndirir. Xarici iqtisadi əlaqələrin genişlənməsi şəraitində kiçik ölkələrin xarici iqtisadi inkişaf strategiyalarının seçimi daha da aktuallaşır. Çünki, açıq iqtisadiyyat şəraitində böyük ölkələrlə müqayisədə bu ölkələrin iqtisadi həyatında xarici iqtisadi əlaqələr daha böyük əhəmiyyət kəsb edirlər. Mövcud şəraitdə isə Mərkəzi Asiya ölkələrinin və Azərbaycanın yaranmış vəziyyətdən istifadə edərək öz enerji qaynaqları hesabına inkişaflarını təmin edirlər.
Regionun enerji potensialını və dünyanin getdikcə artan tələbatını nəzərə alan dünya ölkələrinin bu regiona olan marağı getdikcə artmaqdadır. Bu da öz növbəsində böyük enerji layihələrinin həyata keçirməyə imkan yaradır.
Beləliklə, Azərbaycan çox geniş arealda yerləşmiş ölkələr, ayrı-ayrı regionlar arasında körpü yaratmaqla yanaşı, eyni zamanda türk dövlətlərinin yaranmaqda olan birliyinə əvəzedilməz töhfələr bəxş edir. Yaxın gələcəkdə bu sahədə baş vermiş cücərtilərin zoğlara, daha sonralar budaqlara və müstəqil barverən ağaclara çevrilməsinə dünya şahidlik edəcək.
“Zəngəzur dəhlizi”nin açılması ilə bu əlaqələr daha da genişlənəcək və ragionda sülh ab-havasını möhkəmləndirəcək.
Novruz NOVRUZOV
AzVP Siyasi Şurasının sədri

1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Milli Şurası İstiqlal
Bəyannaməsini imzalamaqla Azərbaycanın müstəqilliyini dünyaya bəyan etmiş,
xalqımızın çoxəsrlik dövlətçilik ənənələrini davam etdirmişdir. Qısa dövr ərzində
Azərbaycanın ilk parlamenti, hökuməti yaradılmış, dövlət atributları təsis olunmuş,
sərhədləri müəyyən edilmiş, dövlət quruculuğu sahəsində mühüm tədbirlər həyata
keçirilmiş, Cümhuriyyətin beynəlxalq münasibətlər sisteminin subyekti kimi tanınması,
diplomatik müstəvidə milli maraqların qorunması istiqamətində mühüm addımlar
atılmışdır. Yeni fəaliyyətə başlamış parlamentin qəbul etdiyi qanunlar milli müstəqilliyin
möhkəmləndirilməsində, ölkədə siyasi, iqtisadi və mədəni inkişafın təmin olunmasında,
demokratik prinsiplərin təsbit edilməsində əsaslı rol oynamışdır. Cəmi 23 ay mövcud
olmuş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti müsəlman Şərqində demokratiya ənənələrinin
formalaşmasına əhəmiyyətli təsir göstərmişdir.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 94-cü maddəsinin I hissəsinin 1-ci
bəndinə əsasən Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi 1918-ci il mayın 28-də İstiqlal
Bəyannaməsi ilə Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin elan olunduğunu,
1991-ci il oktyabrın 18-də isə “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında”
Konstitusiya Aktı ilə Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpa
olunduğunu nəzərə alaraq Mayın 28-i Müstəqillik Günü elan edilməsini qərara alır.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradılması tarixi hadisə idi. Çünki ilk dəfə
olaraq müsəlman aləmində demokratik respublika yaradılmışdı. Biz haqlı olaraq fəxr
edirik ki, məhz Azərbaycan xalqı müsəlman aləmində ilk demokratik respublikanın
yaradılmasının müəllifi olmuşdur. Bu, onu göstərir ki, xalqımız çox mütərəqqi xalqdır,
Azərbaycanın görkəmli ziyalıları ölkəmizin inkişafı üçün çox böyük işlər görmüşlər. Xalq
Cümhuriyyətinin ömrü uzun olmasa da, 23 ay ərzində çox böyük işlər görə bilmişdir.
Dövlət bayrağı, Azərbaycan vətəndaşlığı təsis edilmişdir, milli ordu yaradılmışdır və
Qafqaz İslam Ordusu ilə birlikdə Bakını işğalçılardan azad etmişdir. Bakı Dövlət
Universiteti yaradılmışdır. Bu, onu göstərir ki, təhsilə çox böyük diqqət yetirilirdi. 200-
dən çox qanun qəbul olunmuşdur. Onların arasında qadınlara səsvermə hüququ verən
qanun qəbul edilmişdir. Yəni, bütün bu və digər addımlar onu göstərir ki, Azərbaycan
Xalq Cümhuriyyətinin qurucuları ölkəmiz, xalqımız üçün çox böyük işlər görmüşlər.
Azərbaycan dövləti və xalqı Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucularının xatirəsini
əziz tutur. Onların xatirəsi bizim qəlbimizdə yaşayır. Bir neçə il bundan əvvəl cənab
prezidentin Sərəncamı ilə Bakı şəhərinin mərkəzində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin
şərəfinə abidə ucaldılmışdır.
İyirmi üç aydan sonra respublika süqut etdi və bu, bir daha onu göstərir ki,
müstəqilliyi saxlamaq onu əldə etməkdən daha çətin işdir. 1918-ci ildə qaldırılmış
bayraq 1920-ci ildə endirildi. Ondan sonra ilk dəfə olaraq rəsmi qaydada bu bayrağı ulu
öndər Heydər Əliyev Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sessiyasında
rəsmi dövlət bayrağı kimi qaldırmışdır və təsis etmişdir. Əslində, müstəqilliyə gedən yol
bu tarixi andan başlamışdır. Sovet İttifaqı hələ yaşayırdı və belə cəsarətli addım Ulu
Öndərin öz xalqına, öz dövlətinə, xalqının, dövlətinin gələcəyinə nə qədər bağlı
olduğunu, nə qədər böyük önəm verdiyini göstərir.
1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılması nəticəsində digər müttəfiq respublikalarla
birlikdə Azərbaycan da müstəqilliyə qovuşdu və əlbəttə ki, bizim üçün XX əsrdə ikinci
şans yarandı. Ancaq əfsuslar olsun ki, ölkədə gedən xoşagəlməz proseslər imkan
vermirdi ki, gənc müstəqil Azərbaycan ayaqda möhkəm dayana bilsin, öz müstəqil
siyasətini apara bilsin və xalqın maraqlarını doğrulda bilsin. Çox ağır, faciəvi illər idi.
1992-ci ildə AXC-Müsavat rejimi hakimiyyəti qanunsuz şəkildə zəbt etdikdən sonra
vəziyyət daha da ağırlaşdı, pisləşdi. Ölkə idarəolunmaz vəziyyətə düşmüşdü. Məhz o
illərdə Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi alovlanmış və torpaqlarımız
işğal altına düşmüşdü. Ölkəmizdə xaos, total böhran hökm sürürdü, iqtisadiyyat iflic

vəziyyətdə idi. Əlbəttə ki, Azərbaycan xalqı çıxış yolu axtarırdı. Onu da əlavə edim ki,
AXC-Müsavat rejimi ölkədə vətəndaş müharibəsini başlamışdı. Xalqımız nicat yolunu
Heydər Əliyevin simasında gördü, onu hakimiyyətə dəvət etdi və bir daha öz müdrikliyini
təsdiqlədi.
1993-cü il müasir tariximizdə dönüş nöqtəsi idi. Məhz 1993-cü ildən sonra
Azərbaycan inkişaf yoluna qədəm qoydu, Azərbaycanda sabitlik təmin edildi və ölkə
inamla irəliyə getməyə başladı. Ulu öndər Heydər Əliyevin xalq, dövlət qarşısında
misilsiz xidmətləri vardır. Onu da bildirməliyəm ki, 1993-cü ilə qədər müstəqilliyimiz
formal xarakter daşıyırdı, ölkəmiz müstəqil siyasət apara bilmirdi. Heydər Əliyevin xalq
qarşısında xidmətlərindən biri də o idi ki, Azərbaycan əsl müstəqillik yoluna qədəm
qoydu. Həm siyasi, həm iqtisadi, həm də digər sahələrdə çox ciddi islahatlar aparılmağa
başlanmışdır. Nizami ordu yaradılmışdır, ölkəmizə böyük həcmdə xarici sərmayə
gəlməyə başlamışdır, dövlətçiliyin əsasları qoyulmuşdur, azərbaycançılıq ideologiyası
rəsmi ideologiya kimi qəbul edilmişdir. Bir sözlə, məhz o illərdə Azərbaycanın strateji
inkişaf istiqamətləri müəyyən edildi. Bu gün Azərbaycan bu strateji inkişaf istiqamətlərini
əsas tutaraq bölgədə, dünyada dəyişən vəziyyətə uyğun olaraq öz inamlı siyasətini
aparır. Bu gün ölkəmiz müstəqil siyasət apararaq, milli maraqların təmin olunmasında
çox böyük addımlar atıb, çox böyük uğurlar qazanıb. 2003-cü ildən bu günə qədər
Heydər Əliyev siyasəti Azərbaycanda yaşayır, davam etdirilir, zənginləşdirilir. Əlbəttə ki,
o vaxtdan bu günə qədər çox böyük işlər görülüb, ancaq, eyni zamanda, dünya da,
bölgə də dəyişib.
Dünyada, bölgədə yeni təhlükə mənbələri üzə çıxır, yeni çağırışlar meydana
gəlir. Əlbəttə, biz həmişə çalışırıq və çalışmalıyıq ki, ölkəmizi mümkün olan risklərdən
qoruya bilək. Son illərin təcrübəsi onu göstərir ki, biz buna müvəffəq ola bilmişik.
Bir sözlə, son illər ərzində bütün istiqamətlər üzrə inkişaf, tərəqqi var. Sosial
infrastrukturun inkişafı ilə bağlı çox böyük işlər görülmüşdür, məktəblər, xəstəxanalar
tikilmişdir. Bütün bunlar Azərbaycan reallıqlarıdır. Biz artıq güclü iqtisadi potensial, güclü
iqtisadi baza yaratmışıq. Əgər bizim təşəbbüsümüzlə uğurla reallaşan nəqliyyat və
enerji layihələrini əlavə etsək, görərik ki, doğrudan da Azərbaycan böyük yol keçmişdir.
Sadəcə olaraq, demək istəyirəm ki, bu gün Azərbaycan müstəqillik yolunda inamla
irəliləyir və ölkə qarşısında duran problemlər həll edilir. Ancaq biz gələcəyə baxmalıyıq,
əldə edilmiş nailiyyətlərlə kifayətlənməməliyik. Ölkə qarşısında duran problemlər bizim
üçün əsas məsələ olmalıdır və bütün müvafiq tapşırıqlar bu istiqamətdə verilir.
Bundan sonra dayanıqlı inkişafı təmin etmək üçün biz fəal işləməliyik və qəbul olunmuş
qərarlar icra edilməlidir. Hesab edirəm ki, bu, qarşıda duran ən vacib məsələlərdən
biridir. Çünki bəzi hallarda qərarlar qəbul edilir, sərəncamlar imzalanır, ancaq onların
reallaşması yubanır.
Ona görə, bundan sonrakı dövrdə mütləq bu sahəyə daha ciddi diqqət
göstərilməlidir ki, qəbul edilmiş qərarlar, qanunlar, imzalanmış sərəncamlar həyata
keçirilsin.
Bizim qarşımızda bir çox vəzifələr dayanır. Ən önəmlisi ondan ibarətdir ki,
Azərbaycan öz müstəqil siyasətini aparmalıdır. Xalqımız ancaq müstəqillik şəraitində
inkişaf edə bilər. Biz əsrlər boyu müstəqillikdən məhrum idik və öz seçimimizi edə
bilmirdik. Bu gün biz xoşbəxtik ki, müstəqil ölkə kimi, azad xalq kimi yaşayırıq, taleyimiz
öz əlimizdədir. Müstəqilliyimizin qorunması, möhkəmlənməsi ən vacib məsələlərdən
biridir. 1918-ci ildə qurulmuş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti cəmi 23 ay yaşadı.
Müstəqil Azərbaycan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisidir və onların niyyətlərini
biz həyatda təmin etdik, həyata keçirdik. Əminəm ki, müstəqillik yolunda bizim
inkişafımız davamlı olacaq, uğurlu olacaq və Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi əbədi
olacaq!

 Fərid Əyyubzadə 

Masallı rayonu, Banbaşı kəndi

Ölkəmiz müstəqillik qazanandan sonra dağılmaq aksioması ilə güc-bəla nəfəs çəkən sovet iqtisadi sistemindən bizim üçün tamamilə yeni olan bazar iqtisadi sisteminə keçmək yoluna çıxdı. Ötən əsrin 90-cı illərinin iqtisadi və sosial vəziyyəti hamımıza məlumdur. Əsas ərzaq məhsulları talonla satılır, maaşla dolanan əhali ayı birtəhər başa vururdu. Həmin illərdə dövlət də, xalq da, mütəxəssislər də kapitaliszmə məxsus bazar iqtisadiyyatının formalaşmasını həsrətlə gözləyirdi. Mərhum Heydər Əliyev 1993-cü il oktyabrın 10-da Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Andiçmə mərasimindəki nitqində demişdi: “On illər boyu yaranmış iqtisadi-sosial sistemdən sərbəst iqtisadiyyat sisteminə keçmək böyük çətinliklərlə bağlıdır. Bu sahədə son illərdə buraxılan səhvlər vəziyyəti daha da gərginləşdirmişdir. Ancaq biz bu yolla getməliyik, başqa yol yoxdur. Bu iş Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyatına, ənənələrinə uyğun olaraq təşkil edilməlidir. Bu yola keçərkən əlimizdə olan iqtisadi potensialdan səmərəli istifadə etməliyik, onun bundan sonra dağılmasına yol verməməliyik. Çalışmalıyıq ki, bu potensial bütün Azərbaycan xalqının sərvəti kimi bundan sonra da respublikamızın bütün vətəndaşlarının, bütün təbəqələrin həyat tərzinin yaxşılaşması üçün şərait yaratsın”. Bəli, ölkənin rəhbəri başda olmaqla xalq yaxşı yaşamaq üçün güclü iqtisadiyyat arzulayırdı və bazar iqtisadiyyatını bunun ən məqbul yolu sayırdı.
Azərbaycan tədricən bazar iqtisadiyyatına keçməyə başladı. Ancaq necə? Keçidin əvvəlində ölkədə elə bir xaos yarandı ki, hökumət məcbur olub yeni iqtisadiyyatın Azərbaycan variantını tətbiq etməyə başladı: Tənzimlənən bazar iqtisadiyyatı. Yeni iqtisadi sistemdə dövlət öz dominant rolunu saxlamaqla yanaşı sahibkarlığını tənzimlənməsi strategiyasını da hazırlamaq məcburiyyətində qaldı. Çünki, vətəndaşlarımız müstəqil fəaliyyətə hazır deyildilər, hər bir işdə dövlətin işə qarışmasını istəyirdilər. Amma dövlətin tənzimlədiyi sistemdə əsas rolu məmurlar yerinə yetirirdi, başqa sözlə, vəzifədə oturanlar şəraitdən istifadə edərək özləri biznes və istehsalla məşğul olurdular. Baxmayaraq ki, bu, qanunla qadağan idi. Bizim bazar iqtisadiyyatının əsas mənfi cəhəti də bu hal idi. Çox keçmədən məmurlar dövlətin vəsaitini öz şirkətlərinə yönəldərək hədsiz dərəcədə varlandılar və bununla da biznesmenə yox, oliqarxlara çevrildilər.
Azərbaycanın tənzimlənən bazar iqtisadiyyatında maraqlı və lazımlı dövr təxminən 15 il əvvəl-iqtisadi islahatlara keçidlə başladı. 80-90 faiz neft və qazdan asılı olan ölkə iqtisadiyyatı qeyri-neft sektoruna qoyulan investisiyalar sayəsində genişlənməyə başladı. Ötən əsrin 90-cı illərində neft və qazın iqtisadi dominantlığı normal sayılırdı, ayrı gəlir mənbəyi yox idi. Amma, XXI əsrin əvvəllərindən iqtisadi şaxələndirmə strategiyasının hazırlanması qeyri-neft sektorunun canlanmasına, geniş əhali təbəqəsinin sahibkarlıq fəaliyyətinin güclənməsinə səbəb oldu. Yəni, bacarıqlı insanların dövlətdən sosial asılılığı aradan qalxdı. Üstəlik, sahibkarlar özlərini təmin etməklə yanaşı dövlətə vergi verdilər və işsizliyin azalmasına yardım etdilər.
Bu gün Azərbaycan iqtisadiyyatı aydın proqrama malik ardıcıl inkişaf yolundadır. Ancaq nöqsanlar da çoxdur. Monopolizm, fürsətçilik, dövlət vəsaitlərinin mənimsənilməsi, korrupsiya, daha dəqiq desək, mənəvi tənəzzül kifayət qədər geniş yayılıb. Bu vəziyyətin başında məmurlar dayanır. Bu cür məmurların cəmiyyətə təsiri nəticəsində isə sıravi vətəndaşlardan ibarət böyük fırıldaqçı təbəqə meydana çıxıb. 2020-ci ildə ölkədə baş verən cinayətlərin 50 faizi məhz fırıldaqçılığa bağlıdır.
Hər bir halda, hesab edirik ki, gələcəyə nikbin baxmaq lazımdır. Çünki, dövlətin siyasi rəhbərliyi neqativ hallara qarşı sərt mübarizə tədbirlərini ildən-ilə gücləndirir. Məhkəmələrdə baxılan işlərin xronikasını izləyəndə bu proses aydın görünür.

Novruz Novruzov

AzVP-nin Siyasi Şurasının sədri