Rusiyada ermənilərin məskunlaşdığı ərazilərdən danışarkən ilk yada düşən, adətən, Kuban və Krasnodar vilayətlərinin, Şimali Qafqazın adı çəkilir. Amma əslində ucsuz-bucaqsız Rusiyanın elə bir şəhəri, kəndi, qəsəbəsi yoxdur ki, ermənilər orada at oynatmasınlar. Çünki, rüşvətxor rus məmurlarını ələ almaq yaltaq ermənilərin əlində su içmək qədər asandır.
Bu dəfə rus mətbuatı Obninsk şəhərindəki erməni diasporunun !möhtəşəm” tədbirindən yazıb. Yanvarın 9-da Obninsk şəhərində “taleyə məğlub olmayan Ermənistan” iddialı adı altında ədəbi-musiqili tamaşa keçirilib. Obninskdə bu yaxınlarda açılan teatr studiyasının ilk layihəsi kimi məhz erməni tamaşasının seçilməsi diqqəti çəkib. “Obninsk.name” portalının verdiyi məlumata görə, studiya, Ermənistan Respublikasının Rusiya Federasiyasındakı Səfirliyinin himayəsi altında “Araks” mədəni-maarif mərkəzinin bazasında yaradılıb. Yəni, erməni diasporunun, müəyyən bir ənənəyə görə, Rusiyada yalnız paytaxtın KİV və mədəniyyət mərkəzlərini deyil, həm də regional mərkəzləri öz nəzarəti altına aldığı meydana çıxıb.
Rusiya və Ermənistan KİV-lərinin verdiyi məlumata görə, Rusiyanın Obninsk şəhərində keçirilən bu teatr tamaşası "Artsaxdakı hərbi hadisələrə həsr olunub və tamaşaya hazırlıq bölgədə baş verən hərbi əməliyyatlara paralel olaraq həyata keçirilib. Tamaşada Vətənə məhəbbətlərini bildirən müxtəlif yaşda uşaqlar iştirak ediblər”. Yəni, Rusiyada rusların yox, erməni “vətənpərvərliyi” şərəfləndirilir və yalnız erməni uşaqları yox, həm də rus uşaqlar - “yumşaq güc” uşaqlıqdan erməni təsirinin altına salınır. Ruslar özlərinə sual verirlər: nə üçün rus uşaqlar erməni vətənpərvərliyi ruhunda tərbiyə olunurlar?! Nə üçün rusların uşaqları erməni millətçiliyinin dərdini yaşamalı və müdafiə etməlidirlər, nə üçün artıq Ermənistanın özündə belə imtina olunan ermənilərin süparatist “arsax” layihəsini təbliğ etməlidirlər?

Rusiyada “elm şəhəri” kimi məşhur ad qazanan Obninskdəki erməni diasporu yaxşı qurulub. Məsələn, 26 may 2020-ci ildə Kaluqa vilayətinin Obninsk şəhərində, yerli “Mədəni İrs” ictimai birliyi tərəfindən mədəniyyət mərkəzi kimi yaradılan “Erməni Evi”nin təntənəli açılışı olub. Mərkəzin açılış mərasimində kimlər iştirak etməyib?! Obninsk bələdiyyə başçısı I.M. Mironov və Erməni Apostol Kilsəsinin Novo-Naxçıvan və Rus Eparxiyası başçısının nümayəndəsi, arximandrit Yezras - Ata Markos (ruslar təəccüblənirlər ki, artıq Rusiyada belə erməni din xadimləri də var!), “Rusiya Ermənilər Birliyi”ndən nümayəndə heyəti, media rəhbərləri, Rusiya və Ermənistan ictimaiyyətinin çoxsaylı nümayəndələri, “Noyev Kovçeq” qəzetinin baş redaktoru G.Anisonyan, Moskva Erməni İncəsənət Klubunun prezidenti R.Babloyan, “Qorsarar” jurnalının redaktoru Baqram Bekçyan və başqaları.
Sati Sahakyansın əri Vladimir Spivakov da tez-tez Obninskdəki erməni mədəni layihələrini ziyarət edir və dəstəkləyir. Ermənistanın Baş Naziri Aparatının Diasporla İşlər üzrə Baş Komissarı Zare Sinanyan da Obninskə ziyarətə gəlib və yerli erməni diasporunun işlərinə xüsusi diqqət yetirib.
Erməni “mədəni irsi” Rusiyada belə kök salır. İndiyə qədər yalnız bir mədəni “miras” adı ilə fəaliyyət göstərən ermənilərin zamanı yetişəndə siyasi fenomenə çevrilməsi tamamilə gözləniləndir. Bu proqnoz isə yalnız rus ictimaiyyətini narahat edir. Məmurlar və siyasilər isə milli maraqların ermənilərə qurban verilməsinə rüşvət və geostrateji maraqlar müqabilində göz yumurlar.
N.NOVRUZ

İrəvanda belə hesab edirlər ki, Rusiya ilə müttəfiqlik münasibətləri Kremlin Ermənistana havadarlığından ibarətdir

Vətən müharibəsində Azərbaycanın qələbə eyforiyası uzun çəkmədi. Bir aylıq şadyanalıqdan sonra işğalçıların yaman günə qoyduqları torpaqlar, şəhər və kəndlər planlı şəkildə sürətlə bərpa dövrünə qədəm qoyub. Çünki, torpağın sahibi qayıdıb və bütün normal cəmiyyətlərdə olduğu kimi Qarabağda da həyat qaynamağa başlayıb. Minalardan təmizlənmiş torpaqlar haqda ən xırda məlumat belə əhalinin həyat sevincinə impuls verir.
Qarşı tərəfdə, yəni Ermənistanda isə məğlubiyyət eyforiyası hökm sürür və kapitulyasiyadan iki ay keçməsinə baxmayaraq erməni cəmiyyəti hələ də özünə gəlib reallığı dərk edə bilmir. Düzdür, bəzi erməni səlahiyyətliləri həqiqətləri dərk etməyə başlayıb, ancaq siyasi hərc-mərclik yaşanana Ermənistanda bu kimi faktlar vay-şivənlə qarşılanır. Bu da ona dəlalət edir ki, heç vaxt normal dövlətçiliyə malik olmayan ermənilərin sıraları hay-harayla cərgələnir. Bu cırtdan ölkənin hakimiyyəti bu vaxtadək başa düşməyib ki, Rusiya sözdə onunla müttəfiqlikdən danışsa da, işdə onun ağası vəzifəsini yerinə yetirir.
Bu günlərdə erməni cəmiyyətini aşağılayan daha bir hadisə baş verib. Mətbuatın yazdığına görə, yanvarın 11-də Moskvada Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan rəhbərliyinin görüşü olmalıdır. Və bununla əlaqədar Moskva İrəvana tibbi heyət göndərib. Məqsəd, görüşə hazırlıqla bağlıdır və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın koronavirusla bağlı vəziyyəti həkimlər tərəfindən araşdırılacaq. Bu faktla bağlı İrəvanda yenidən Rusiyanın satqınlığı barədə ritorik suallar yağdırılmağa başlanılıb. Mətbuatda başlanan qovğanın əsas məğzi bundan ibarətdir: nə üçün Moskva baş nazirin özünün həkim vnriqadasına etibar etmir və Rusiyadan xüsusi həkim heyəti göndərir? Bəs, görəsən görüşün digər iştirakçısı Əliyev üçün də rus həkimlərindən ibarət briqada göndərilibmi? Haqlı suallardır. Ermənilər bunu çözməkdə haqlıdırlar. Amma sualların cavabının interpretasiyası düzgün istiqamətə yönləndirilmir. Belə ki, ermənilər birdəfəlik başa düşməlidirlər ki, onlar müstəqil dövlət deyillər və yaxın yüz ildə bunu gözləməyin mənası yoxdur. Kremldə Ermənistana Rusiyanın bir əyaləti kimi yanaşılır və bunu daim onlara diktə edirlər. Təbii ki, rus həkim briqadasının Nikolun səhhətinə görə İrəvana getməsi zahirən absurd bir işdir. Lakin mahiyyət etibarı ilə bunun mənası var və o deməkdir ki, “ay ermənilər, siz bizdən asılısınız”.
Azərbaycana gəldikdə isə Moskva Bakıya hər hansı həkim briqadasını yalnız Azərbaycan hakimiyyətinin icazəsi və ya sifarişi əsasında göndərə bilər. Sadəcə, təcrübə mübadiləsi, dostcasına yeni texnologiyanın izahı və sairə daxilində. Çünki, Azərbaycan sözün həqiqi mənasında müstəqil dövlətdir. Regionun lideridir. Digər dövlətlərlə münasibətlərini və iqtisadi əməkdaşlığını ikitərəfli çəkildə qarşılıqlı mənfəət əsasında qurur.
Yaxşı olardı ki, ermənilər bu faktı Ermənistan baş nazirinin aşağılanması kimi yox, müstəqillik prizmasından təhlil edib nəticə çıxaralar. Bəlkə onda anlayarlar ki, kapitulyasiya nə deməkdir, Azərbaycanla münasibətləri necə qurmaq lazımdır. Əks halda onlar nə iqtisadi blokadadan çıxa biləcəklər, nə də normal dövlətçiliyə doğru istiqamətlənə biləcəklər. Əslində Ermənistan nə qədər gec olsa da, Azərbaycanın dövlətçilik təcrübəsini öyrənməlidir.
N.NOVRUZ

Müharibə sanki hər şeyə aydınlıq gətirmişdi, əslində isə işdə qaranlıq məqamlar çoxdur

Müharibə edib, tam məğlubiyyətə uğramaq kiçik məsələ deyil. Normal dövlətlərdə bu, böyük faciədir və bundan sonra mütləq buraxılmış səhvlərin təkrar olunmaması üçün səylər göstərilir. Lakin müstəqil olmayan və başqalarının diktəsi ilə oturub-duran dövlətlərdə bu taleyüklü məsələ heç də həmişə ciddiyə alınmır. Necə ki, Ermənistanın 44 günlük müharibədən sonra düşdüyü ağır vəziyyətə rəğmən yürütdüyü siyasət bütün tarixi və beynəlxalq normalarla ziddiyət təşkil edir.
Soruşula bilər ki, nə üçün əlində heç bir siyasi və iqtisadi, hətta mənəvi resurs olmayan Ermənistanın siyasi hakimiyyəti bu dərəcədə höcətlik göstərir. Sual kimi onun cavabı da aydındır: Ermənistanın adı müstəqil, özü kölə dövlətdir. Bu ölkənin hakimiyyətinin hər hansı bir özünəməxsus siyasəti yoxdur və ola da bilməz. Çünki, Ermənistan supergüclər tərəfindən yaradılmış və onların mənafeyinə xidmət edən “dövlət”dir. Buna görə də bir neçə gün əvvəl Ermənistanın XİN rəhbəri Ara Ayvazyanın həyasızcasına Azərbaycan ərazisində yaşayan ermənilərlə görüşməsi və onların guya hakimiyət strukturları ilə danışıqlar aparması heç bir çərçivəyə sığmır. Əvəzində isə səfil dövlətin beynəlxalq vəziyyətinin ağırlaşmasına xidmət edir və ermənilər buna gedirlər.
A.Ayvazyanın qeyri-qanuni hərəkətləri Azərbaycan tərəfindən ciddi şəkildə tənqid olunub və bunun əməli nəticələri də özünü göstərəcək. Lakin Ermənistanın bu cür destabilizasiyaya xidmət edən hərəkəti Azərbaycana qarşımı yönəlib? Təbii ki, birmənalı çəkildə yox. Bu işin əsas istiqaməti Rusiya əleyhinə davam edən erməni, əslində isə ABŞ siyasətidir. Ara Ayvazyan da “soros uşaqları” qrupundandır və Rusiya qarşısında əyilməyə məcbur olan Paşinyanın əvəzinə indi Qərb siyasətinin Ermənistanda əsas qanadı sayılır. Onun Qarabağa qanunsuz səfəri isə Kremlə göndərilən mesajdır ki, “biz sənin sözünlə oturub durmuruq”. Başqa sözlə, 10 noyabr kapitulyasiya bəyanatına da sayğısızlıq göstərmək deməkdir. İndi yeni bir sual doğur: Ermənistana “dil” verən olmasayda, bu özbaşınalığa gedərdimi? Qətiyyən! Söhbət ABŞ-da siyasətini demokratiya pərdəsi altında yürüdən hakimiyyətin gəlməsi və demokratlarla Soros fondunun eyni istiqamətdə addımlamalarıdır. Üstəlik, Amerikanın yeni prezidenti Co Baydenin Rusiyaya qarşı demarşıdır. Hadisələrin bu fonda inkişafı başqa bir sualı da gündəmə gətirir: Rusiya prezidenti Putin bu özbaşınalığı Ermənistana bağışlayacaqmı?
Mətbuatın yaydığı məlumata görə, yanvarın 11-də Rusiya paytaxtında 10 noyabr bəyanatını imzalayan Putin, Əliyev və Paşinyanın üçtərəfli görüşü olmalıdır. Bu gözlənilən görüş deyildi. Amma görünür ki, hadisələr bu görüşün keçirilməsini gündəmə gətirib. Məlumat qeyri-rəsmi olduğundan konkret nə isə söyləmək çətindir. Ancaq bir şey məlumdur ki, Paşinyan ona verilən suallar qarşısında aciz duruma düşəcək, bu bir, ikincisi Rusiya sülhməramlılarının bölgədə həyata keçirdikləri siyasətə görə Kreml mənsubları da bəzi suallara aydınlıq gətirməli olacaqlar. Axı, ermənilərə meydan açan qüvvələr arasında Rusiya siyasiləri də var. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin tam haqqı var ki, görüşdə iştirak edən 10 noyabr bəyanatının sahiblərindən imzaladıqları şərtlərin yerinə yetirilməsi üçün hesabat tələb etsin. Çünki, Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın Şuşada yallı gedərək Azərbaycanı müharibəyə təhrik etməsi kimi hərəkətlər indi Ara Ayvazyan tərəfindən təkrar olunur.
N.NOVRUZ

“Münaqişə”, “öz müqəddəratını təyinetmə” kimi korroziyaya uğramış ifadələr tezliklə Ara Ayvazyanın da dilini yara edəcək

Ermənilərin siyasi hakimiyyətinin ən böyük bəlalarından biri başlarına gələn hadisələrdən nəticə çıxara bilməmək bacarıqsızlığıdır. Bu hakimiyyət qonşularına qarşı nankorluğu ilə dünyada “məşhurlaşıb”, Azərbaycanın güclü diplomatiyası onun bütün xalqların nifrət etdiyi işğalçı simasını ifşa edib, daha sonra əməllərinə görə regionda siyasi və iqtisadi blokadaya salınıb, amma baş verənlərin real mahiyyətini və Ermənistanı hara aparacağını bu vaxtadək anlaya bilməyib. Nəhayət, Azərbaycan işğalçının törətdiyi bütün cinayətləri toplayaraq onun ağırlığından bir neçə dəfə artıq səviyyədə güclü zərbə ilə, boks idmanının lüğəti çərçivəsində desək, nokauta salıb. İndi bu ölkə özündə hünər tapıb ayağa qalxmağı bacarmır, bu bir, ikincisi isə düşdüyü vəziyyətin nəticəsini anlamır. Bu məsələ ondan aydın olur ki, Ermənistanın köhnə təxəyyüllü yeni xarici işlər naziri Ara Ayvazyan Moskvada Rusiya XİN rəhbəri Sergey Lavrovla birgə keçirdiyi mətbuat konfransında deyib ki, “Ermənistan Arsaxda xalqların öz müqəddəratını təyinetmə hüququ mövqeyindən çıxış etməkdə israrlıdır”. Onun dedikləri haqda “aysor.am” erməni saytı məlumat verib. Bu sözlərin ardınca da Ayvazyan qayıdır ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin əsasında Arsax xalqının özünütəyinetmə məsələsi durur. Hələ bunu da qeyd edir ki, Qarabağ münaqişəsinin uzunmüddətli nizamlama prosesi Minsk qrupunun himayəsi altında danışıqlar yolu ilə həll olunmalıdır.
Erməni nazirin əksinə olaraq Sergey Lavrov öz açıqlamasında real vəziyyətdən çıxış edərək bildirib: “Biz indi-indi Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin qaynar mərhələsindən çıxırıq. Qeyd etmək lazımdır ki, Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan dövlət başçılarının imzaladığı və müharibəni dayandırmış 10 noyabr bəyanatının əhəmiyyətini hamı etiraf etmək məcburiyyətindədir”.
Təbii ki, məcburiyyət sindromu A.Ayvazyana da aiddir. Lakin o, məcburən yönləndirildiyi düzgün istiqamətdə getmək istəmir. Düzdür, istisna deyil ki, erməni nazir öz ölkəsinin auditoriyası üçün bu ifadələrdən istiofadə edir. Lakin prosesə başqa bir prizmadan yanaşanda məsələnin əksini də görməmək mümkün deyil.
Ayvazyan Mockvada bəyan edir ki, Dağlıq Qarabağda situasiya sabitləşəndən sonra İrəvan və Bakı danışıqlar stolu arxasında əyləşə bilər. Onun bu sözlərindən sonra Fransanın Azərbaycandakı səfiri Zakari Qross bəyanat verərək bildirir ki, sülhə hazırlaşmağın, nifrətə son qoymağın və regionda etimadı, tərəqqini və sabitliyi möhkəmləndirməyin vaxtıdır: “2020-ci ildə Azərbaycan və Ermənistan arasında iki dəfə - iyulda və payızda hərbi qarşıdurma baş verib. Azərbaycan Dağlıq Qarabağa bitişik yeddi rayon və Şuşa şəhərini qaytarıb. Hər iki tərəfdən çox sayda insan həlak olub. Birgə yaşamanın yeni formaları tapılmalıdır. Çağırışlar və perspektivlər olacaq”. Bəyanatın ruhundan belə məntiqi nəticə çıxır ki, Azərbaycanın döyüşlə yox, hərbi-diplomatik səylərlə azad etdiyi ərazilər hələ də ermənilərə məxsusdur. Bu cür ikibaşlı yanaşmanın sayəsində Ermənistanın XİN rəhbəri köhnə xülyalar müstəvisində çıxış edir. Baxmayaraq ki, onun fəallığı “özü çalıb, özü oynayır” hökmündən o yana keçmir.
Görünür, Fransa tərəfdən eyhamlı bəyanatların verilməsi Ayvazyanı ürəkləndirir və o, Türkiyə silahlı qüvvələrinin regiondan uzaqlaşdırılmasını tələb edir. Və bildirir ki, ATƏT MQ həmsədrləri regiona səfər edəcəklər. Maraqlıdır ki, Ayvazyanın açıqlamaları fonunda Lavrov “nədənsə” bildirib ki, Fransa Minsk qrupu həmsədrliyinə öz xahişi ilə sonradan qoşulub. Əslində bu atmaca Fransanın “suyu bulandırmaq” fəaliyyətinə təpki kimi anlaşılmalıdır. Çünki, KİV-də yayılmış məlumata görə Ayvazyan Moskvadan sonra Parisə gedəcək və sözsüz ki, o, “böyük bacısı”ndan məsləhətlər alacaq. Son vaxtlar Fransa tərəfdən atılan addımlar göstərir ki, bu məsləhət heç də Cənubi Qafqazda dincliyə yönəlmiş addımlarla həmahəng olmayacaq. Nədəndir ki, öz sözü, siyasəti və yol xəritəsi olmayan Ermənistan hakimiyyətinə “can-can” deyəndə onları həyəcanlanıb yoldan çıxırlar. Ara Ayvazyanın bu cür stres içində Parisə səfər etməsi regionda gərginliyin artmasına xidmət edə bilər.
N.NOVRUZ