Iksmedia.az Trend-ə istinadən xəbər verir ki, Bunu “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrasının üçüncü ilinin yekunlarına həsr olunan konfrans zamanı Kənd təsərrüfatı naziri Heydər Əsədov öz çıxışında deyib.
Çətin bir dövrdə yüksək təfəkkürünüzün məhsulu olan regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı artıq iqtisadi inkişafın dövlət tənzimlənməsinin və idarəetmənin tarixi nümunəsinə çevrilib.
Təsadüfi deyildir ki, İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı üzv ölkələrdə tətbiq edilən təcrübələrin təhlili nəticəsində iqtisadi inkişafın yeni paradiqması olaraq, sektorlar əvəzinə daha çox məkanlara - ərazilərə, yəni regional inkişafa önəm vermək, sosial xarakterli yardımları inkişaf məqsədli investisiyaya yönəltmək kimi yeni konseptual yanaşma müəyyən edib. Bu isə Sizin hələ 13 il öncə müəyyən etdiyiniz regional inkişaf xəttinin nə qədər elmi və konseptual yanaşma olduğunu bir daha sübut edir.
Bütün bunların və qəbul etdiyiniz yüzlərlə tarixi qərarın nəticəsidir ki, iqtisadiyyatın bütün sahələrində, o cümlədən də aqrar sektorda dayanıqlı inkişaf sabit xarakter alıb.
Keçən il, həmçinin aqrar sektorun çoxsahəli və şaxələndirilmiş inkişafında da dönüş ili olub. Hesabat ilində kənd təsərrüfatı məhsullarının faktiki qiymətlərlə dəyəri 5,6 milyard manat təşkil etməklə, əvvəlki illə müqayisədə 2,6 faiz artıma nail olunub. Qeyd olunmalıdır ki, bu artım yalnız ümumilikdə deyil, demək olar ki, əksər məhsullar üzrə müşahidə edilib. Belə ki, artım barama üzrə 300 dəfə, soya üzrə 2,8 dəfə, pambıq üzrə 2,5 dəfə, yaşıl çay yarpağı üzrə 75 faiz, şəkər çuğunduru üzrə 73 faiz, düyü üzrə 72 faiz, buğda üzrə 9,8 faiz, kartof üzrə 7,5 faiz və s. təşkil edib.
Məhz bunun nəticəsində kənd təsərrüfatı məhsullarının artım tempi ölkə əhalisinin artım tempini xeyli üstələyib ki, bu da ayrı-ayrı məhsullar üzrə özünütəminetmə səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olub.
Hesabat ilində ixracın həcmi əvvəlki illə müqayisədə 73 milyon və ya 20,7 faiz artaraq 426 milyon ABŞ dolları təşkil edib, kartof və soğan istisna olmaqla, bütün məhsulların ixracı üzrə artım baş verib. İxracdan əldə edilən 426 milyon ABŞ dolları vəsaitdən 108 milyonu pomidor və xiyarın, 105 milyonu qoz-fındığın, 24 milyonu pambığın, 15 milyonu gön-dəri xammalının, 8 milyonu tütünün ixrac payına düşüb. Keçən il ilk dəfə olaraq, 2,6 milyon ABŞ dolları dəyərində arpa ixrac edilib.
İl ərzində idxalın həcmi iribuynuzlu heyvanlar üzrə 46 faiz, diri ev quşları üzrə 55 faiz, quş yumurtası üzrə 27 faiz, arpa üzrə 95 faiz, qarğıdalı üzrə 45 faiz, xırdabuynuzlu heyvanlar üzrə 5 faiz azalıb. Bununla belə, idxalın həcminin azaldılması üçün böyük imkanlar mövcuddur və hesabat ilində 682 milyon ABŞ dolları təşkil edən bu göstəricinin azaldılması on milyonlarla valyuta vəsaitinin ölkədə qalmasına səbəb ola bilər ki, bu da fikrimizcə, ixracın artırılmasından da böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Ali diqqətinizə məruzə edim ki, bu vəsaitdən 295 milyonu buğda, 48 milyonu kərə yağı, 45 milyonu çay, 41 milyonu diri heyvan və heyvan ətləri, 34 milyonu kartof, 32 milyonu düyü, 18 milyonu banan, 17 milyonu sitrus meyvələri, 17 milyon ABŞ dolları isə qarğıdalı idxalına və s. sərf edilib.
İsrail mütəxəssisləri ilə yerli şirkətlər tərəfindən ölkəmizdə aparılmış tədqiqatlar əsasında həmin məhsulların bir çoxunun mənfəətlilik dərəcəsinin yüksək olduğu qənaətinə gəlinib. Belə ki, tədqiqata görə çəltik üzrə gəlirlilik dərəcəsi 400 faizdən, soya üzrə 250 faizdən, qarğıdalı və günəbaxan üzrə 200 faizdən yuxarı olub, sonrakı yerləri isə müvafiq olaraq tütün, kartof, taxıl və pambıq tutub.
Bütün bunlar isə kənd təsərrüfatının şaxələndirilmiş inkişafı və eləcə də ölkədə istehsal edilən məhsullar üzrə daxili bazarı qorumaq istiqamətində Sizin verdiyiniz qərar və tapşırıqların nə dərəcədə düzgün olduğunu bir daha təsdiqləyir.
Keçən il təxminən 90 min ton pambıq istehsal edilərək 24 pambıqçılıq rayonunun 457 kənd ərazi nümayəndəliyi üzrə təqribən 4300 pambıq istehsalçısı təhvil verdikləri məhsula görə 40 milyon manatdan çox vəsait əldə edib və əlavə olaraq yaxın günlərdə 9 milyon manat həcmində subsidiya alacaq.
Hesabat ilində 70 ton yaş barama istehsal edilib, onun yem bazasının bərpası məqsədilə bölgələrdə yeni çəkil bağlarının salınması üçün 1,5 milyon ədəd çəkil tingləri alınaraq 37 rayona əvəzsiz paylanılıb və tinglərin əkini həyata keçirilib. Göstərişinizə uyğun olaraq, barama istehsalı məqsədi ilə 5000 qutu ipəkqurdu toxumunun gətirilərək əvəzsiz paylanılması üçün zəruri tədbirlər görülüb.
Ölkədə çayçılığın inkişafına dövlət dəstəyi tədbirlərinin müsbət nəticəsi kimi yaşıl çay yarpağının istehsalı əvvəlki illə müqayisədə 75 faiz artaraq 1020 ton təşkil edib. Sahibkarlar tərəfindən yeni çay plantasiyalarının salınması işi davam etdirilir.
Tapşırığınıza uyğun olaraq, əsas ixracyönümlü sahələrdən biri kimi, fındıqçılığın inkişafına ciddi dövlət dəstəyi göstərilməklə, zəruri miqdarda fındıq pöhrələri tədarük edilib, əlverişli torpaq-iqlim şəraitinə malik 13 min hektara yaxın sahədə yeni fındıq bağları salınıb ki, bu da mövcud bağların bir il ərzində 37 faizdən çox genişləndirilməsi deməkdir.
Buğda və çəltik istehsalına görə, ümumilikdə, 80 milyon manat, ilk dəfə olaraq süni mayalanma yolu ilə alınmış buzovlara görə 500 min manat, texnikaların dəyərinin 40 faizinin ödənilməsi üçün 28 milyon manat, damazlıq heyvanların dəyərinin 50 faizinin ödənilməsi üçün isə 8 milyon manat subsidiya verilib, məhsul istehsalçılarının istifadə etdikləri mineral gübrənin dəyərinin 70 faizi və ya 62 milyon manatı tam şəffaflıqla dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına ödənilib.
FAO-nun hesablamalarına əsasən, 2050-ci ilədək əhalinin ərzaq məhsullarına olan tələbatını ödəmək üçün digər şərtlərlə yanaşı, 120 milyon hektar əlavə torpaq sahəsinin əkin dövriyyəsinə cəlb olunması zərurəti yaranacaq. Bu hesabatlarda əkin dövriyyəsinə cəlb olunacaq sahələrin əsas mənbəyi kimi irriqasiya sistemləri qurulmaqla, otlaq sahələrindən istifadə olunması qeyd edilib.
Beynəlxalq çağırışlara və tapşırığınıza uyğun olaraq, əkin sahələrinin genişləndirilməsi istiqamətində də mühüm addımlar atılaraq, 129 min hektar örüş və otlaq sahələrinin kateqoriyaları dəyişdirilərək əkin dövriyyəsinə daxil edilib, daha 50 min hektar sahənin əkin dövriyyəsinə daxil edilməsi üçün Nazirlər Kabinetinə müraciət olunub və ən yaxın günlərdə bu məsələ də öz müsbət həllini tapacaq.
Lakin burada iş adamlarının, yerli icra hakimiyyəti orqanları rəhbərlərinin iştirakından istifadə edərək qeyd etmək istərdim ki, örüş və otlaq sahələrimiz mövcud davarların baş sayına nisbətən normativlə müqayisədə azlıq təşkil etdiyindən bu sahələrin kateqoriyalarının dəyişdirilməsi daimi xarakterli ola bilməz və bundan sonra fəaliyyətimiz daha çox intensiv istiqamətə yönəlməlidir. Eyni zamanda, fındıq bağlarının, üzümlüklərin salınması üçün düzənlik əkin sahələri deyil, yamaclar, çəkil bağlarının salınmasında isə sahə sərhəd xətləri, yol kənarları və s. istifadə edilməlidir.
Sizin birbaşa qayğınızın nəticəsidir ki, son illər fermerlərin kənd təsərrüfatı texnikaları, gübrə, pestisid və s. ilə təminatında yaddaqalan və hətta mən deyərdim ki, bu problemlərə son qoyan illər olub. Belə ki, son üç ildə 11 min, keçən il isə 4,4 min müxtəlif kənd təsərrüfatı texnikaları, 240 min ton mineral gübrə və pestisid gətirilərək 40 faiz güzəştlə lizinqə və 70 faiz güzəştlə satışa verilib.
Möhtərəm cənab Prezident, keçən il dünya liderlərinin iştirakı ilə keçirilən BMT-nin Dayanıqlı İnkişafı üzrə Sammitində milli, regional və beynəlxalq səviyyələrdə yüksək məhsuldarlığa nail olmaq üçün toxumçuluğun inkişaf etdirilməsi əsas hədəflərdən biri kimi müəyyən olunub. Bu qlobal hədəfin reallaşdırılması məqsədilə verdiyiniz tapşırığa uyğun olaraq, müxtəlif bitki sortlarının istehsalı və saxlanması üçün Tərəvəzçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutunun bazasında virussuz kartof və hibrid tərəvəz toxumlarının istehsalı müəssisəsinin inşasına başlanılıb, yüksək kondisiyalı bitki toxumlarının standartlara uyğun emalı, qablaşdırılması və satışı məqsədilə 7 müasir tipli toxum emalı fabrikinin qurulmasına isə yaxın zamanlarda başlanacaq.
Yeri gəlmişkən, keçən il elmi-tədqiqat institutlarımız tərəfindən 40 ton orijinal, 260 ton superelit, 2000 tona yaxın elit toxumlar istehsal edilərək artırılması üçün toxum istehsalçılarına verilib ki, bu da sertifikatlı toxum təminatını yüksəltməklə məhsuldarlığın artırılmasına zəmin yaradıb. Ona görə də hesab edirik ki, cari il həm də toxumçuluğun inkişafı ili kimi yadda qalacaq.
Möhtərəm cənab Prezident, ali rəhbərliyinizlə müxtəlif istiqamətlərdə yaradılmış yüzlərlə qürur duyulan sahələrin siyahısına artıq qida təhlükəsizliyi və heyvan sağlamlığı üzrə yaradılmış bir BSL-2 səviyyəli, 6 regional, 42 diaqnostik, 115 baytarlıq sanitariya-ekspertiza laboratoriyalarını da daxil etmək olar. Daha 6 regional laboratoriya isə cari ildə istifadəyə veriləcək ki, bütün bunlar da qida təhlükəsizliyinin təmin olunmasına öz töhfəsini verəcək. İki-üç ay ərzində istifadəyə veriləcək 11 regional aqrokimya laboratoriyaları da bu qəbildən olmaqla, fermerlərimizin çoxdankı arzusu və çətinliyi olan “torpaq analizi” kimi çox zəruri bir xidmətə başlayacaq.
Heyvanlar və quşlar arasında bruselyoz, qarayara, dabaq, Nodulyar dermatit, çiçək və s. xəstəliklərə qarşı aparılan profilaktiki və diaqnostik tədbirlər, eləcə də müxtəlif zərərvericilərə qarşı bioloji mübarizə üsulları ölkədə epizootik və fitosanitar vəziyyəti tam stabil saxlamağa imkan verib.
Zati-aliləri, icazə verin, Sizi bir daha əmin edim ki, ali etimadınızı doğrultmaq və əhalimizin aqrar sektora inamını artırmaq üçün qəbul etdiyiniz bütün qərarlar və verdiyiniz tapşırıqlar vaxtında və keyfiyyətlə icra ediləcək.